Levertraanolie; ik dacht het te weten, maar wist het eigenlijk toch niet.

Walvistraan

De herkomst van de levertraan die onze voorouders innamen, kwam niet uit de walvis. Ja, want ik dacht dat de olie uit de kanonnengrote lever van deze enorme vis werd gehaald. Ik dacht ook dat er een einde aan dit levertraantijdperk kwam toen in 1982 het besluit was gevallen dat er niet meer voor het commercieel gewin op de walvis mocht worden gejaagd. Maar walvistraan is uitgekookt vetweefsel van de walvis en dit werd gebruikt (17-19e eeuw) als lampolie, om kaarsen te maken, als smeermiddel, en om te verzepen en kleding en het lijf mee te reinigen. Gelukkig is er een einde gemaakt aan de ellendige walvisjacht en dient aardolie nu als grondstof voor al deze doeleinden. Een walvissentraan is gelaten.

 

Levertraanolie

We weten allemaal dat visolie gezonde eigenschappen heeft. Wat het vissenlijf ons te bieden heeft is afhankelijk van de plek waar uit het gewonnen wordt. Grofweg hebben de vetten in de spieren van de vis andere eigenschappen dan de opgeslagen vetten in de lever. Wij slaan onze vetoplosbare vitaminen op in onze lever en dat gebeurt ook bij dieren. Levertraan is rijk aan vitamine A en vitamine D.

 

De vetzuren die met name in de rest/spieren van de vis voorkomen zijn eicosapentaeenzuur (EPA) en docosahexaeenzuur (DHA). Levertraan bevat deze ook, maar in mindere mate.

 

Kindertraan

In het begin van de vorige eeuw werd kwam men achter het belang van levertraan omdat ontdekt werd dat het gevolg van weinig zonlicht leidde tot een tekort aan vitamine D. De beruchte Engelse ziekte (Rachitis) zorgde voor botvervormingen omdat het bot onvoldoende verhardde. De bekende afwijkingen die hierdoor ontstonden waren de O-benen en (omdat de grote fontanel na de geboorte vertraagd sloot) een vergroot hoofd. Na de oorlog werd het toevoegen van vitamine A en D aan margarine verplicht, maar bleef ook het gebruik van levertraan als supplement door velen gehandhaafd.

 

Smaak en kwaliteit

De levertraan uit grootmoederstijd werd net zoals nu gewonnen uit schelvis, kabeljauw en heilbot. Het was huilen met de pet op als de wekelijkse lepel in het vizier kwam. Ik vermoed ook wel dat die be/verderfelijke smaak met de kwaliteit te maken had. Dat er kwaliteitsverschillen zijn kun je ook nu nog proeven. Ik nam zo’n 10 jaar terug vloeibare levertraan van een oud bekend merk, deze smaakte en rook naar sterke vloeibare sardientjes. Toen ik de levertraan van het merk Möllers proefde begreep ik het verschil in versheid, geur en smaak omdat deze fris en zacht is. De techniek is verfijnd en voorkomt oxidatie van de visolie. Voor het afscheiden van de olie uit de lever van kabeljauw maakt men gebruik van stoomverhitting. De lever wordt dan op lage temperatuur gestoomd, waardoor de omega-3-rijke olie langzaam wordt afgescheiden en de natuurlijke vorm van de vetzuren behouden blijft.

 

Voor visolie in capsules kun je ook eenvoudig een “proef” doen. Een goede kwaliteit visolie, smaakt net zoals verse vis “fris” en niet ranzig. Wil je de visolie die je slikt testen, bijt de capsule dan door en proef.

 

Waar zijn die stofjes goed voor?

Op de website van onze branchevereniging NPN kun je meer lezen over de toegestane claims die we mogen maken met betrekking tot supplementen.

 

Vitamine A heeft de volgende wetenschappelijk bewezen effecten voor de gezondheid:

 

Het is goed voor het gezichtsvermogen, om scherp te blijven zien in het donker.

Vitamine A ondersteunt het immuunsysteem.

Het is van belang voor het behoud van een normale structuur en functie van de slijmvliezen in je longen en darmen.

Vitamine A is belangrijk voor de gezondheid van je huid, je tandvlees en haar.

Vitamine D heeft de volgende wetenschappelijk bewezen effecten voor de gezondheid:

 

Het is belangrijk voor de instandhouding van sterke tanden en botten. Vitamine D draagt namelijk bij tot de opname van calcium en fosfor uit de voeding en zorgt ervoor dat de mineralen in tanden en botten worden vastgelegd.

Het speelt een rol in de aanmaak van cellen en weefsels en is goed voor de spieren.

Vitamine D zorgt mede voor een goede weerstand, ook bij kinderen.

Het helpt om de risico’s van vallen te verminderen die verband houden met een verminderde balans en zwakkere spieren. Vallen is een risicofactor voor botbreuken bij mannen en vrouwen vanaf 60 jaar

Visolie met omega-3-vetzuren EPA en DHA heeft de volgende wetenschappelijk bewezen effecten voor de gezondheid:

 

Omega-3-vetzuren EPA en DHA zijn gunstig voor hart en bloedvaten. Zo hebben ze beide een gunstige werking op de bloeddruk en helpen ze bij de instandhouding van een normaal vetgehalte in het bloed.

DHA is van belang voor een goede werking van de hersenen. Ook helpt het voor een goed zichtvermogen.

DHA is belangrijk voor de ontwikkeling van hersenen en netvlies van het ongeboren kind.

Van toen naar nu

Op initiatief van Informatiecentrum Voeding en Gezondheid (IVG) is onder consumenten onlangs weer De Supplement-van-het-jaar-verkiezing gehouden. Dat geeft uiteindelijk inzicht in de voorkeuren van de consument voor bepaalde vitaminen, mineralen, kruiden of andere supplementen. Dan blijkt dat het belang van bepaalde vitaminen van alle tijden is. Uitgeroepen tot supplement van dit jaar is vitamine D.

 

Dat is niet vreemd nu vitamine D ook veel aandacht heeft gekregen rondom de ernst van het verloop van Corona. Een grote groep wetenschappers onderstreept het voordeel van een goede vitamine-D-status. In een interview met het AD zei hoogleraar Huub Savelkoul: “Er zijn steeds meer studies die het voordeel van vitamine D aantonen. Ik vind het een soort van arrogantie dat de overheid eerst een metastudie wil afwachten.“